जळगाव लाईव्ह न्यूज । अमेरिकेत राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकीचा निकाल जाहीर झाला असून यात रिपब्लिकन पक्षाचे नेते डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकीत विजयी झाले आहेत. अमेरिकन मीडिया रिपोर्ट्समध्ये हा दावा करण्यात आला आहे. जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था आणि बलाढ्य लष्करी सामर्थ्य असलेला देश अमेरिकेचे नवे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प झाल्यानंतर भारत-अमेरिका संबंधांवर आणि भारतीय अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होऊ शकतात, याबद्दल अनेक प्रश्न उपस्थित होत आहेत. ट्रम्प अमेरिकेचे अध्यक्ष झाल्यानंतर त्याचा भारतावर काय परिणाम होईल ते आणून घेऊयात..
भारतासोबतच्या संबंधांना मिळणार नवी दिशा : डोनाल्ड ट्रम्प हे दुस-यांदा राष्ट्राध्यक्ष होणार असून यावेळी भारताचे अमेरिकेसोबतच्या भविष्यातील संबंधांना नवी दिशा मिळण्याची शक्यता आहे. भारतासोबतचे संबंध वाढवण्यात आस्था दाखवणाऱ्या ट्रम्प यांनी दोन्ही देशांमधील भागीदारी अधिक मजबूत करण्यासाठी जाहीर वचनबद्धता व्यक्त केली आहे.
इमिग्रेशन धोरण आणि H-1B व्हिसावर तणाव वाढेल: डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या प्रतिबंधित इमिग्रेशन धोरणाचा (विशेषत: H-1B व्हिसा कार्यक्रमाशी संबंधित) अमेरिकेतील अनेक भारतीय व्यावसायिकांवर परिणाम झाला आहे. ट्रम्प पुन्हा एकदा त्यांची जुनी धोरणे पुनरुज्जीवित करू शकतील, ज्यामुळे कुशल भारतीय कामगारांना अडथळे निर्माण होतील आणि भारतीय प्रतिभा, विशेषतः तंत्रज्ञानावर अवलंबून असलेल्या क्षेत्रांवर संभाव्य परिणाम होईल. कठोर इमिग्रेशन धोरणे भारतीय तंत्रज्ञान कंपन्यांना पर्यायी बाजारपेठ शोधण्यासाठी किंवा अधिक देशांतर्गत गुंतवणूक करण्यास प्रवृत्त करू शकतात, ज्यामुळे जागतिक प्रतिभेच्या लँडस्केपमध्ये नवीन गतिशीलता निर्माण होईल.
पंतप्रधान मोदींसोबतचा समन्वय वाढेल : डोनाल्ड ट्रम्प आणि नरेंद्र मोदी यांच्यातील मैत्री ही नवीन गोष्ट नाही. 2019 मध्ये टेक्सासमध्ये आयोजित ‘हाऊडी मोदी’ कार्यक्रमात त्यांची मैत्री स्पष्टपणे दिसून आली, जिथे ट्रम्प यांनी 50 हजार लोकांच्या जमावासमोर पंतप्रधान मोदींचे आयोजन केले होते, जे एका परदेशी नेत्यासाठी अमेरिकेतील सर्वात मोठे संमेलन होते. 2020 च्या सुरुवातीला, ट्रम्प यांनी अहमदाबादमध्ये आयोजित ‘नमस्ते ट्रम्प’ कार्यक्रमासाठी भारताला भेट दिली, ज्यामध्ये जगातील सर्वात मोठ्या क्रिकेट स्टेडियममध्ये 1 लाखांहून अधिक लोक सहभागी झाले होते. ट्रम्प यांनी पंतप्रधान मोदींच्या नेतृत्वाची आणि भारताच्या आर्थिक प्रगतीची प्रशंसा करून या उच्च-प्रोफाइल कार्यक्रमांमध्ये परस्पर प्रशंसा दिसून येते.
व्यवसाय आणि आर्थिक बाबतीत तोटा : डोनाल्ड ट्रम्प यांचे लक्ष अमेरिका फर्स्टवर आहे आणि यावेळीही ते त्याच धोरणांवर काम करतील. पहिल्या टर्ममध्ये अमेरिकन उद्योगांना संरक्षण देण्याच्या धोरणानंतर दुसऱ्या टर्ममध्येही भारतासह अनेक देशांतून आयात होणाऱ्या वस्तूंवर भारी शुल्क आकारले जाऊ शकते. याशिवाय अमेरिकन वस्तूंच्या आयातीवर जास्त शुल्क लावण्यावरही कारवाई केली जाऊ शकते.
चीनशी संघर्षाचा भारताला फायदा : डोनाल्ड ट्रम्प यांनी चीनला विरोध केल्याने भारताला विशेषत: व्यापार आणि सुरक्षेच्या दृष्टीने फायदा होऊ शकतो. चिनी उत्पादनावरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी त्याच्या प्रशासनाच्या प्रयत्नांमुळे अमेरिकन कंपन्यांना त्यांच्या पुरवठा साखळ्यांमध्ये विविधता आणण्यास प्रोत्साहन मिळू शकते. अनुकूल धोरणांसह, भारत या कंपन्यांना आकर्षित करू शकतो, पर्यायी उत्पादन केंद्र म्हणून स्वत:ला स्थापित करू शकतो आणि संभाव्य आर्थिक विकासाला चालना देऊ शकतो.
संरक्षण सहकार्य मजबूत केले जाईल: ट्रम्पच्या मागील प्रशासनाने इंडो-पॅसिफिक प्रदेशात चीनच्या वाढत्या प्रभावाचा सामना करण्यासाठी क्वाड-अमेरिका, भारत, जपान आणि ऑस्ट्रेलिया यांच्यातील सुरक्षा भागीदारी मजबूत केली होती. ट्रम्प यांच्या नेतृत्वाखाली संयुक्त लष्करी सराव, शस्त्रास्त्र विक्री आणि तंत्रज्ञान हस्तांतरण दुसऱ्या टर्ममध्ये सुरू राहण्याची शक्यता आहे. अशा संरक्षण सहकार्यामुळे भारताच्या लष्करी क्षमतेत वाढ होईल, विशेषत: चीन आणि पाकिस्तानसारख्या शेजारी देशांसोबतचा तणाव पाहता.
आर्थिक सहकार्य वाढू शकते: पंतप्रधान मोदींचा ‘इंडिया फर्स्ट’ दृष्टिकोन डोनाल्ड ट्रम्पच्या ‘अमेरिका फर्स्ट’ व्यासपीठाशी जुळतो, ज्यामध्ये दोन्ही नेते देशांतर्गत विकास, आर्थिक राष्ट्रवाद आणि सुरक्षित सीमांवर जोर देतात. त्यांच्या समान विचारसरणीने यूएस-भारताच्या हितसंबंधांमध्ये एकता निर्माण केली आहे, जी ट्रम्प यांनी निवडणूक जिंकल्यास ती आणखी वाढू शकते. धोरणात्मक भागीदारीवर ट्रम्पचा भर भारतासोबत आर्थिक आणि संरक्षण सहकार्य वाढवू शकतो, ज्यामुळे व्यापारापासून लष्करी सहकार्यापर्यंतच्या क्षेत्रांवर परिणाम होईल.
पाकिस्तानवर नियंत्रण : ट्रम्प यांच्या दक्षिण आशिया धोरणांचा भारताच्या प्रादेशिक हितांवर परिणाम होऊ शकतो. त्यांनी पाकिस्तानला सहकार्य करण्याची तयारी दाखवली असली तरी, ट्रम्प यांनी दहशतवादविरोधी कारवायांमध्ये जबाबदारीची मागणीही केली आहे. त्यांचा ‘शक्तिद्वारे शांतता’ हा दृष्टीकोन भारताच्या स्वतःच्या सुरक्षेशी संबंधित असलेल्या दहशतवाद आणि अतिरेक्यावर अमेरिकेच्या कठोर भूमिकेचे संकेत देऊ शकतो. ट्रम्प यांच्या नेतृत्वाखालील अमेरिका दहशतवादी कारवाया थांबवण्यासाठी पाकिस्तानवर अधिक दबाव आणू शकते, ज्यामुळे भारताच्या सुरक्षा उद्दिष्टांना संभाव्य फायदा होऊ शकतो.
अमेरिकेच्या परराष्ट्र धोरणात संभाव्य बदल: डोनाल्ड ट्रम्प यांनी बांगलादेशातील हिंदू आणि इतर अल्पसंख्याकांवरील अलीकडील हिंसाचाराचा निषेध केला आहे. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या संदेशाने दक्षिण आशियातील अल्पसंख्याकांची सुरक्षा आणि सन्मान राखण्याचा त्यांचा हेतू अधोरेखित केला आहे, जो त्यांच्या प्रशासनाच्या अंतर्गत अमेरिकेच्या परराष्ट्र धोरणात संभाव्य बदल दर्शवितो. बांगलादेशच्या प्रश्नावर ट्रम्प यांनी उघडपणे भारताचे समर्थन केले आहे. ट्रम्प यांनी बांगलादेशातील अल्पसंख्याकांच्या सुरक्षेवर प्रश्न उपस्थित केले होते.
काश्मीर मुद्द्यावर डोनाल्ड ट्रम्प यांची भूमिका: 2019 मध्ये डोनाल्ड ट्रम्प यांनी काश्मीर प्रश्नावर मध्यस्थी करण्याबाबत बोलले होते. त्यांनी असा दावाही केला होता की, पंतप्रधान मोदींनीही आपण मध्यस्थी करावी अशी इच्छा आहे. मात्र, भारताने हा दावा फेटाळून लावला असून पंतप्रधान मोदींनी असे कधीच सांगितले नसल्याचे म्हटले आहे. दुसऱ्या टर्ममध्येही ट्रम्प यांनी हा मुद्दा उपस्थित केला तर भारतासोबतचे संबंध बिघडू शकतात.
