जळगाव लाईव्ह न्यूज । ५ जुलै २०२२ । रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (Reserve Bank Of India) नोटांबाबत मोठा निर्णय घेतला आहे. अनेकदा लोक जुन्या आणि फाटलेल्या नोटा वापरण्याचा प्रयत्न करत असतात. मात्र, आता आरबीआयच्या या निर्णयानंतर नोटांची योग्यता तपासली जाणार आहे. रिझर्व्ह बँकेने देशभरातील बँकांना नोटा मोजण्याऐवजी नोटांची फिटनेस तपासण्यासाठी मशीन वापरण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. आरबीआयच्या या सूचनेनुसार आता दर तीन महिन्यांनी नोटांचा फिटनेस तपासला जाईल. अशा परिस्थितीत तुमच्या खिशात ठेवलेली नोट फिट आहे की अयोग्य आहे हे तपासण्यासाठी आरबीआयकडून ११ विविध मापदंडांनुसार चलनी नोटेची चाचणी होणार आहे.
अयोग्य नोट्स काय आहेत?
आरबीआयच्या या सूचनेनंतर स्वच्छ नोटा सहज ओळखल्या जातील जेणेकरून त्यांना रिसायकलिंगमध्ये अडचणींना सामोरे जावे लागणार नाही. अनफिट नोट म्हणजे ज्या रिसायकलिंगसाठी योग्य नाहीत. आता जाणून घेऊया त्या 11 मापदंडांनुसार जे कोणतीही नोट फिट किंवा अयोग्य बनवतील.
अनफिट नोटा कशा ओळखायच्या?
ज्या नोटा अतिशय घाणेरड्या आढळून आल्या आणि त्यामध्ये भरपूर धूळ आहे, अशा स्थितीत त्या नोटा अयोग्य समजल्या जातील.
जेव्हा नोट बराच काळ बाजारात राहते आणि ती या खिशातून त्या खिशात बदलत राहते, तेव्हा ती खूप खराब होते. लूज नोट्स अयोग्य समजल्या जातील, तर हार्ड नोट्स फिटच्या श्रेणीत समाविष्ट केल्या जातील.
काठावरुन किंवा मध्यभागी फाटलेल्या नोटा अयोग्य समजल्या जातील.
8 चौरस मिलिमीटरपेक्षा मोठे छिद्र असलेल्या नोटांना अयोग्य नोट मानले जाते.
नोटमधील कोणताही ग्राफिक बदल अयोग्य नोट मानला जातो.
नोटेवर अधिक डाग, पेनाची शाई इत्यादी असल्यास ती अनफिट नोट आहे.
नोटांवर काही लिहिले असल्यास किंवा कोणत्याही प्रकारच्या पेंटिंग नोट्स अयोग्य असतील.
नोटेचा रंग उडाला तर ती अनफिट नोट आहे.
फाटलेल्या नोटेवर कोणत्याही प्रकारचा टेप किंवा गोंद असल्यास त्या नोटा अयोग्य समजल्या जातील.
जर नोटांचा रंग गेला असेल किंवा फिकट झाला असेल तर त्यांचाही समावेश अनफिटच्या श्रेणीत केला जाईल.
नोटांची काळजी कशी घ्याल
१) नोटांची घडी करु नका, कोपरे दुमडू नका.
२) नोटांचा पाणी आणि अग्नीपासून बचाव करा.
३) फाटलेल्या नोटा स्वीकारू नका
४) नोटांना स्टॅपल करु नका.
अनफिट नोट मशीनचा वापर
आरबीआय अनफिट नोट ओळखण्यासाठी अद्ययावत पद्धतीने मशीन बनवत आहे. मशीन या नोटा ओळखून बाजाराबाहेर फेकून देईल. हे यंत्र अनफिट नोटा ओळखेल. आरबीआयने सर्व बँकांना या मशिनचा योग्य वापर करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. तसेच, त्याची काळजी देखील गांभीर्याने घेतली पाहिजे.
